Poradnik: Bezpieczeństwo pożarowe użytkowania urządzeń elektrycznych 

 Zagrożenie pożarowe w instalacjach i urządzeniach elektrycznych wynika z wydzielania się ciepła, które nieodłącznie towarzyszy przepływowi prądu elektrycznego. W każdym urządzeniu elektrycznym wydziela się mniejsza lub większa ilość ciepła i jest zjawiskiem naturalnym. Ilość wydzielanego ciepła jest wprost proporcjonalna do drugiej potęgi natężenia prądu, odporności przewodu, przez który płynie prąd, i do czasu jego przepływu.

Konstrukcja urządzeń elektrycznych ogranicza, w normalnych warunkach, eksploatację szkodliwego oddziaływania wydzielającego się ciepła – np. przez odpowiedni dobór przekroju przewodów, kształtu i materiału korpusu i obudowy urządzeń, chłodzenie itp. Wiele urządzeń elektrycznych skonstruowanych jest wyłącznie w celu wykorzystywania ciepła powstającego w czasie przepływu prądu elektrycznego – są to grzejniki elektryczne, piece, itp. W innych urządzeniach grzejniki elektryczne są jedną z wielu części składowych.

Urządzenia elektryczne prawidłowo skonstruowane, zainstalowane i eksploatowane są całkowicie bezpieczne. Użytkownik energii elektrycznej nie ma wpływu na konstrukcję urządzeń elektrycznych. Zagadnienie to regulują odpowiednie normy i przepisy. Sposób zainstalowania urządzeń i ich eksploatacja są również uregulowane przepisami, ale stosowanie i przestrzeganie tych przepisów zależy wyłącznie od użytkowników energii elektrycznej.

Zagrożenie pożarowe może być spowodowane zarówno przez urządzenie elektryczne
w pełni sprawne technicznie, jak i przez urządzenie uszkodzone.

Pożary spowodowane przez urządzenia elektryczne sprawne technicznie

Urządzenia elektryczne sprawne technicznie mogą być przyczyną pożaru, jeżeli eksploatowane są niezgodnie ze swoim przeznaczeniem i przepisami eksploatacji. Dotyczy to przede wszystkim urządzeń grzejnych, jak i wszelkiego rodzaju piecyków elektrycznych, kuchenek, żelazek oraz urządzeń oświetleniowych.

W trakcie prawidłowej eksploatacji urządzeń grzejnych ciepło oddawane jest w wyniku konwekcji (unoszenia ciepła do góry), kondukcji (przewodzenia) i radiacji (promieniowania cieplnego). Na powierzchni elementów grzejnych często występuje temperatura o wartości większej od temperatury zapalenia wielu materiałów palnych. Umieszczenie urządzeń grzejnych w pobliżu materiałów palnych stanowi poważne zagrożenie pożarowe, może bowiem doprowadzić do ich zapalenia.

Źródła podają, iż szczególne niebezpieczeństwo powstania pożaru stwarza akumulacja ciepła w przypadku przykrycia urządzenia grzejnego osłoną będącą złym przewodnikiem ciepła. Jeżeli ponadto osłona powodująca akumulację ciepła wykonana jest z materiału palnego to po określonym czasie dochodzi do jej zapalenia. Sytuacje takie nasilają się szczególnie w okresie zimowym. W przypadku osłony niepalnej może dojść do uszkodzenia obudowy i zniszczenia urządzenia.

Duża akumulacja ciepła powstaje również w przypadku ustawienia urządzenia grzejnego, bezpośrednio powierzchnią grzejną na powierzchni będącej złym przewodnikiem ciepła. Jeżeli ponadto podłoże wykonane jest z materiału palnego, to po pewnym czasie nagromadzona energia cieplna spowoduje wzrost temperatury tego podłoża ponad temperaturę jego zapalenia, np. żelazko elektryczne mocy 220 W włączone do sieci elektrycznej i ustawione podeszwą na drewnianej powierzchni stołu w miejscu zetknięcia tych dwóch elementów po 90 minutach osiąga temperaturę 759 °C.

Temperatury na powierzchni urządzeń grzejnych

Przeciążenia

Przyczyną szkodliwego grzania się urządzeń elektrycznych, zwłaszcza silników, jest ich przeciążenie. Przeciążenie silnika elektrycznego polega na przyłożeniu do jego wału, oporu mechanicznego większego od mocy tego silnika. Efektem takiego przeciążenia jest wzrost natężenia prądu w silniku i grzanie się przewodów. Skrajnym przypadkiem przeciążenia silnika jest jego zahamowanie. Wówczas natężenie prądu wielokrotnie przekracza prąd znamionowy, co doprowadza w krótkim czasie do spalenia silnika i zapalenia znajdujących się w jego pobliżu materiałów palnych.

Przeciążenie instalacji elektrycznych jest rzadziej spotykane, ale nie mniej groźne. Występuje ono wtedy, gdy do instalacji zostaje przyłączonych zbyt dużo odbiorników energii elektrycznej lub gdy są one długotrwale przeciążane. Przeciążanie instalacji elektrycznej jest szczególnie niebezpieczne wtedy, gdy przewody ułożone są na podłożu palnym, np. na suchym drewnie lub prowadzone są w pobliżu materiałów łatwo zapalnych.

Bardziej oczywiste są niebezpieczeństwa wynikające z eksploatacji urządzeń uszkodzonych. Najczęściej spotykanymi uszkodzeniami przewodów są potłuczenie obudów i osłon urządzeń, uszkodzenia styków, itp.

Skutkami używania urządzeń uszkodzonych są zapalenia materiałów łatwo zapalnych przez nieosłonięte części nagrzewające się, iskry i łuki występujące w łącznikach i obluzowanych stykach oraz zwarcia.

  ZWARCIE

Spotyka się różne rodzaje zwarć:

• zwarcie jednofazowe – przewodu fazowego z przewodem zerowym,
• zwarcie wielofazowe – dwóch lub trzech przewodów fazowych,
• zwarcie doziemne – przewodu fazowego z ziemią lub uziemionym przedmiotem metalowym.

Przyczynami zwarć są przede wszystkim uszkodzenia izolacji lub błędne połączenia, powstające najczęściej przy samowolnych naprawach przez osobny nieprzygotowane fachowo do tego rodzaju prac.

Uszkodzenia izolacji przewodów spowodowane są działaniami mechanicznymi, działaniem czynników żrących, wilgoci oraz przyspieszonym starzeniem wskutek przegrzewania przewodów podczas przeciążeń.

 
GRZANIE SIĘ STYKÓW I ZŁĄCZ

Wszelkie połączenia przewodów w puszkach rozgałęźnych, w gniazdach wtyczkowych lub połączenia przewodów z odbiornikami energii jeśli nie są prawidłowo wykonane i starannie konserwowane, mogą być przyczyną pożaru wskutek nadmiernego nagrzewania się.

Przyczyną występowania tego zjawiska jest rozluźnienie styków metalicznych na skutek uszkodzenia końcówek lub ich korozji, bądź też niedostatecznego dokręcenia zacisków.
Podobne skutki może również powodować iskrzenie w przewodzie wielożyłowym, w którym nastąpiło połamanie żyły. Miejsce takie nagrzewa się dość silnie i powstające iskry mogą zapalić izolację. Zapobieganie pożarom powstałych z tej przyczyny polega na starannej konserwacji styków, złącz i izolacji przewodów.

Nieprawidłowe połączenia przewodów są często przyczyną pożaru.

 
PROMIENIOWANIE CIEPLNE I BEZPOŚREDNIE NAGRZEWANIE PRZEDMIOTÓW

Energię elektryczną wykorzystuje się często w wielu urządzeniach, w których celowo zamieniana jest w energię cieplną — np. w piecach elektrycznych, grzejnikach, grzałkach, lutownicach itp. Istnieją też urządzenia, które podczas pracy wydzielają około 40% niewykorzystanej energii elektrycznej w postaci ciepła - np. żarówki. Ciepło to może w pewnych warunkach być przyczyną pożaru, jeśli w pobliżu znajdują się materiały palne. Bardzo często pożary powstają od żelazek elektrycznych, piecyków lub grzałek ustawionych na palnych podstawkach lub też w sąsiedztwie palnych przedmiotów.

Największe niebezpieczeństwo wywołania pożaru stwarzają grzejniki elektryczne. Grzejniki takie z odsłoniętymi elementami grzejnymi osiągają temperaturę 700—800°C, a z zakrytymi elementami grzejnymi — 450—550°C. Wysoką również temperaturę mają żelazka elektryczne (do 300—500°C). Czajnik pozostawiony bez dozoru, w którym wygotowała się woda, także osiąga temperaturę około 500°C.

Temperatury zapalenia się pospolicie występujących w gospodarstwie domowym materiałów (np. drewna sosnowego, tkanin, gumy) wynoszą 220—270°C i dlatego zapaleniu mogą ulec nie tylko przedmioty bezpośrednio stykające się.

Nie wolno stawiać żelazek na palnych przedmiotach.

Nie wolno ustawiać grzejników w pobliżu materiałów palnych, ale również znajdujące się w zasięgu promieniowania cieplnego.

Przeciwdziałanie niekorzystnemu nagrzewaniu i napromieniowaniu przedmiotów przez urządzenia grzejne polega przede wszystkim na ustawianiu tych urządzeń na niepalnych podstawach oraz w bezpiecznej odległości, wynoszącej co najmniej 1 m, od wszelkich palnych przedmiotów. Kurz i pył zbierający się na oprawach żarówek też może się zapalić, dlatego też żarówki należy zabezpieczać kloszami, a w miejscach narażonych na uszkodzenie mechaniczne — dodatkowo osłonami z drutu.

 
BEZPIECZNIKI

Najstarszymi i najskuteczniejszymi urządzeniami zabezpieczającymi instalacje elektryczne przed skutkami zwarć i przeciążeń są bezpieczniki topikowe.

W bezpiecznikach topikowych wykorzystano zjawisko nagrzewania się przewodów pod wpływem przepływającego prądu elektrycznego.

Podstawową częścią bezpiecznika topikowego jest wkładka topikowa, która wykonana jest w postaci walca porcelanowego, wewnątrz którego umieszczony jest drut ze stopu metali o ściśle określonej temperaturze topnienia. Kanał wewnątrz walca porcelanowego, w którym umieszczony jest drut topikowy, wypełnia się dodatkowo piaskiem. Porcelana i piasek stanowią izolację cieplną gwarantującą osiągnięcie przez drut topikowy temperatury topnienia przy ściśle określonym natężeniu prądu.

Przy przeciążeniach bezpieczniki topikowe nie działają tak precyzyjnie m.in. dlatego, że ich temperatura podnosi się wolniej i mają lepsze chłodzenie.

Z tego względu, zwłaszcza w urządzeniach trójfazowych, stosuje się jako zabezpieczenie przed skutkami przeciążeń bezpieczniki termiczne. Głównym podzespołem tych bezpieczników jest element wykonany z bimetalu, który wygina się lub skręca pod wpływem ciepła wydzielanego podczas przepływu prądu, przy zbyt dużym przepływie prądu element ten powoduje rozwarcie zestyków wyłącznika i wyłączenie napięcia.

W instalacjach oświetleniowych bezpieczniki topikowe coraz częściej zastępuje się wyłącznikami automatycznymi wyposażonymi dwoma elementami elektromagnetyczny zwarciowym i termicznym przeciążeniowym. Wyłączniki te charakteryzują się prostotą obsługi - nawet przez osoby niewykwalifikowane.

Wyłączniki instalacyjne płaskie produkowane są w Polsce od 1978 r. W początkowym okresie były rzadko wykorzystywane w budownictwie ze względu na brak odpowiednich tablic do ich mocowania.

Wyłączniki instalacyjne płaskie oprócz zalet, które posiadają wyłączniki wkrętkowe, mają tę zaletę, że nie dają się wymienić w łatwy sposób (bez odkręcenia obudowy oraz przewodów) na większe (o większym prądzie znamionowym), co jest ważne ze względu na prawidłowe działanie dobranych zabezpieczeń.

PRZYCZYNY POŻARÓW INSTALACJI I URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

 Jednymi z głównych przyczyn pożarów w instalacjach elektrycznych są:

Pożary instalacji elektrycznych powstałe na skutek nieprawidłowego ich wykonania spowodowane są najczęściej przez:

-        niewłaściwy dobór przewodów, zbyt małe przekroje przewodów w stosunku do projektowanego obciążenia, co powoduje przeciążenia i niszczenie izolacji;

-        stosowanie niewłaściwych przewodów w pomieszczeniach wilgotnych, zapylonych lub też o wyziewach szybko powodujących korozję (stajnie, chlewy, obory);

-        niezabezpieczenie przewodów w miejscach, gdzie mogą być uszkodzone mechanicznie przez silne zginanie przewodów lub nadmierne ich naciąganie, co powoduje pękanie izolacji i pękanie żył, a w następstwie iskrzenia lub zwarcia;

-        instalowanie puszek rozgałęźnych, gniazd wtyczkowych i wyłączników na palnych podłożach bez stosowania izolacyjnych podkładek większych, czego następstwem jest nagrzewanie palnego materiału;

-        niewłaściwe łączenie przewodów — skręcenie zamiast stosowania złącz śrubowych lub lutowania, w następstwie czego występuje iskrzenie lub powstawanie łuków elektrycznych;

-        używanie instalacji prowizorycznych.

Brak konserwacji instalacji i urządzeń elektrycznych prowadzi do takich następstw jak:

-        obluzowanie gniazd wtyczkowych, połączeń w puszkach rozgałęźnych itp., powodujące iskrzenie i powstawanie łuków elektrycznych, niszczenie izolacji, a w następstwie zwarcia;

-        obluzowanie zamocowania przewodów do ścian, powodujące zwisy, łatwość uszkodzeń mechanicznych, pękanie żył w przewodach, a w następstwie iskrzenie, grzanie się przewodów i zwarcia;

-        zakurzenie i pokrycie pajęczyną przewodów w otwartych puszkach rozdzielnych. które ulegają wtedy szybko korozji, a przy nieznacznym nawet obluzowaniu iskrzą, co powoduje zapalenie kurzu i pożar;

-        niezabezpieczenie kloszami opraw oświetleniowych powoduje bezpośrednie promieniowanie cieplne żarówki, co może doprowadzić do nagrzewania się materiałów będących w bezpośrednim sąsiedztwie. Bywa, że kurz osiadły na żarówkach zwęgla się pod wpływem temperatury i w stanie żarzącym opada na palne przedmioty i zapala je, nieosłonięcie kloszem oprawek powoduje korozję ich oprawek, co w konsekwencji prowadzi do zwarć i pożaru instalacji.

Nieumiejętna lub niedbała eksploatacja urządzeń elektrycznych jest przyczyną następujących zjawisk:

-        podłączenie do jednego gniazda wtyczkowego kilku odbiorników energii powoduje zbyt duży, w stosunku do przekroju przewodu, przepływ prądu, w następstwie czego powstaje przeciążenie, grzanie się przewodów, zniszczenie izolacji i zwarcie;

-        włączenie do sieci oświetleniowych odbiorników zbyt dużej mocy (np. silniki, grzejniki) powoduje grzanie się przewodów, a przy nieprawidłowych bezpiecznikach — pożar;

-        wadliwe włączanie odbiorników do sieci (np. niedokładne włożenie wtyczki, niepełne przekręcanie wyłącznika) powoduje nadmierne grzanie i topienie się styków, iskrzenie oraz łuki elektryczne;

-        włączanie w pełni obciążonych urządzeń siłowych, które do rozruchu potrzebują dużej mocy, może spowodować grzanie się przewodów i uzwojeń;

-        niepełne dokręcenie żarówki powoduje iskrzenie, grzanie się oprawki i zapalenie się kurzu na oprawce;

-        pozostawienie bez nadzoru włączonych urządzeń grzejnych, jak np. żelazek, kuchenek, grzejników, ustawionych na palnym podłożu lub w bezpośrednim sąsiedztwie materiałów palnych może spowodować pożar,

-        składowanie w sąsiedztwie wyłączników łatwo zapalnych materiałów może spowodować ich pożar, wywołany iskrą powstałą podczas włączania lub wyłączania napięcia;

-        owijanie żarówek tkaniną, folią lub papierem, albo zawieszanie na oprawkach dekoracji z palnego materiału, może spowodować pożar;

-        używanie uszkodzonych przewodów przenośnych stwarza duże zagrożenie pożarowe; w miejscach uszkodzenia przewodu występuje iskrzenie, a w razie zetknięcia się uszkodzonych miejsc z ziemią następuje zwarcie, wytwarzanie się dużej ilości ciepła, co może być przyczyną pożaru;

-        „reperowanie" drutem bezpieczników lub stosowanie bezpieczników niewłaściwych powoduje nadmierne grzanie się przewodów, co często bywa przyczyną pożarów,

-        przykrywanie silników elektrycznych słomą, zasypywanie trocinami, sieczką, plewami, zanieczyszczenie uzwojeń kurzem, pyłem itp. pogarsza warunki chłodzenia tych urządzeń i powoduje grzanie się uzwojeń, niszczenie izolacji, a w konsekwencji zwarcie i pożar.

WARUNKI BEZPIECZNEJ EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

Najprostszym sposobem zapobiegania pożarom byłoby prowadzenie przewodów elektrycznych z dala od wszelkich materiałów palnych. Jednakże w praktyce stosowanie tej zasady nie zawsze jest możliwe, przede wszystkim dlatego, że do izolacji przewodów używa się materiałów palnych, często też istnieje konieczność prowadzenia przewodów elektrycznych po drewnianych konstrukcjach palnych. Poza tym do obróbki lub przerobu materiałów palnych używa się aparatów i urządzeń elektrycznych.

Zapalenie się izolacji lub palnych materiałów, znajdujących się w sąsiedztwie przewodów i urządzeń elektrycznych, nie występuje w warunkach normalnej pracy tych urządzeń, ale jedynie w razie ich uszkodzenia lub niewłaściwej eksploatacji. Istotnym więc warunkiem niedopuszczenia do pożaru jest ograniczenie do minimum możliwości występowania takich zjawisk, jak przeciążenia, zwarcia, iskrzenia, łuki itp.

Uzyskuje się to przez prawidłowy dobór oraz montaż instalacji i urządzeń elektrycznych, a także prawidłową ich eksploatację i konserwację.

Instalacja elektryczna i odbiorniki prądu elektrycznego w gospodarstwie wiejskim pracują w różnych warunkach. Dlatego też powinny być tak dobrane, aby warunki te (np. wilgoć, pary, gazy, kwasy itp.) nie wpływały szkodliwie na izolację przewodów i osprzęt instalacyjny. Zasady wykonania instalacji elektrycznych w poszczególnych pomieszczeniach zagrody wiejskiej są następujące:

1. Pomieszczenia mieszkalne zalicza się do pomieszczeń suchych. Instalacja może tu być wykonana z przewodów izolowanych, prowadzonych na tynku czy drewnie lub pod tynkiem, najczęściej w rurce płaszczowej, z użyciem osprzętu zwykłego. Przy instalacjach prowadzonych na drewnie, puszki rozdzielcze powinny być instalowane na podkładach niepalnych, większych o 1 cm od powierzchni puszki.
2. Piwnice, pompownie wody pitnej itp. traktuje się jako pomieszczenia wilgotne. Wpływ wilgoci na izolację urządzeń jest bardzo szkodliwy i dlatego też osprzęt instalacyjny i odbiorniki powinny być w wykonaniu szczelnym. W pomieszczeniach tych nie wolno stosować odbiorników przenośnych.
3. Stajnie, obory, chlewy, owczarnie zalicza się do pomieszczeń o wyziewach żrących. Obowiązują tu podobne wymagania, jak w pomieszczeniach wilgotnych, lecz znacznie zaostrzone. Instalacje wykonuje się przewodami kabelkowymi w izolacji i powłoce odpornymi na wyziewy żrące. Oprawy oświetleniowe, puszki rozgałęźne itp. muszą mieć wykonanie szczelne.
4. Stodoły, składy siana, słomy itp. traktuje się jako pomieszczenia pożarowo niebezpieczne. Wymagania odnośnie instalacji i odbiorników prądu elektrycznego są takie, jak dla stajen czy obór, z tym, że przewody i osprzęt muszą być zabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi. Do pomieszczeń, w których magazynuje się słomę i siano, nie jest wskazane wprowadzenie przewodów za pomocą stojaków dachowych.
5. Ważnym zagadnieniem jest również dostosowanie przekrojów przewodów do przewidywanego natężenia prądu, jaki będzie przepływał przez te przewody. Natężenie prądu z kolei uzależnione jest od ilości i mocy odbiorników energii. W każdym wypadku, jeśli zwiększa się ilość lub moc odbiorników energii, należy sprawdzić, czy istniejąca instalacja na to zezwala i czy nie wystąpi zjawisko grzania się przewodów na skutek przeciążenia.
6. Szczególną uwagę należy zwrócić na użytkowanie silników elektrycznych. W rolnictwie spotyka się najczęściej silniki w dwóch wykonaniach obudowy: okapturzone oraz zamknięte. Silniki okapturzone nadają się do pracy w pomieszczeniach wilgotnych. Silniki zamknięte przewidziane są do pracy na otwartym powietrzu oraz w pomieszczeniach, w których występuje pył i kurz. Stosowanie silników otwartych jest niebezpieczne, gdyż ich budowa nie zabezpiecza przed przedostawaniem się pyłu, kurzu czy wody do części silnika będących pod napięciem.

Najlepiej zaprojektowana i prawidłowo wykonana instalacja wymaga po pewnym czasie przeglądu i naprawy. Zmiana temperatury otoczenia, wilgotność, drgania ścian budynku, wyładowania elektryczne itp. powodują obluzowanie wkrętów, zacisków na złączach, pękanie lub kruszenie powłoki izolacji, co prowadzi do zwarć, iskrzenia, a w konsekwencji — pożaru. Systematycznie prowadzone kontrole stanu urządzeń elektrycznych nie tylko zapewnią bezawaryjną i bezpieczną eksploatację, ale obniżą do minimum niebezpieczeństwo powstania pożaru.

W razie stwierdzenia, że stan techniczny urządzeń elektrycznych u odbiorcy grozi pożarem lub wybuchem, zakład energetyczny powinien natychmiast wstrzymać dostarczanie energii elektrycznej. Ponowne dostarczanie energii nastąpi wówczas, gdy stwierdzone usterki zostaną usunięte oraz po komisyjnym odbiorze całej instalacji. Celem uniknięcia przerw w dostawie prądu oraz poważnych strat i niewygód, jakie ponosić będzie wtedy gospodarstwo wiejskie, należy prowadzić okresowe oględziny instalacji i urządzeń elektrycznych.

Właściciele oraz użytkownicy gospodarstw i obiektów budowlanych mają obowiązek dokonywania okresowych kontroli stanu technicznego instalacji, badanie sprawności połączeń osprzętu, zabezpieczeń, stanu izolacji przewodów i uziemień instalacji oraz urządzeń elektrycznych.

Badanie tego stanu należy powierzyć osobom posiadającym wymagane kwalifikacje do wykonywania dozoru, naprawy lub konserwacji urządzeń energetycznych.

Obok prawidłowej konserwacji nie mniej ważne dla bezawaryjnej pracy urządzeń elektrycznych jest umiejętne korzystanie z energii i prawidłowe obsługiwanie maszyn i aparatów elektrycznych. Każde urządzenie elektryczne ma tabliczkę znamionową, na której są umieszczone dane techniczne, m.in.: moc znamionowa, napięcie znamionowe i prąd znamionowy. Niezależnie od tabliczki znamionowej wytwórca dostarcza instrukcję użytkowania aparatu lub urządzenia. Przed uruchomieniem należy instrukcję starannie przeczytać, a przy uruchamianiu urządzenia ściśle przestrzegać.

Każdy użytkownik powinien ponadto przestrzegać podstawowych zasad obowiązujących przy eksploatacji urządzeń elektrycznych:

-        do sieci włączać tylko sprawne i nie uszkodzone urządzenia;

-        nie włączać urządzeń zahamowanych na skutek nadmiernego obciążenia; urządzenia takie należy wyłączyć, sprawdzić stan nagrzania i w razie potrzeby ochłodzić,

-        wszelkie włączenia i wyłączenia wykonywać szybko i dokładnie; wtyczki muszą być wkładane do oporu, pokrętła lub przyciski wyłączników należy ustawiać we właściwym położeniu,

-        natychmiast wyłączyć urządzenia nagrzane, pracujące z oporami lub z przerwami (sprawdzić przyczynę, usunąć ją i następnie włączyć urządzenie);

-        wszelkie regulacje, zmiany szybkości pracy urządzenia wykonywać zgodnie ze wskazówkami zawartymi w instrukcji obsługi;

-        przestrzegać wskazanych warunków chłodzenia urządzeń;

-        nie pozostawiać bez dozoru włączonych do sieci urządzeń grzejnych, takich jak kuchenki, grzejniki, żelazka, piecyki; wszelkie urządzenia grzejne powinny być ustawiane co najmniej 1 m od materiałów palnych oraz odizolowane od palnego podłoża warstwą niepalną,

-        nie układać materiałów palnych w pobliżu źródeł światła;

-        nie owijać żarówek elektrycznych papierem, tkaniną itp.;

-        nie ustawiać aparatów telewizyjnych i radiowych w pobliżu firek oraz zasłon;

-        nie używać lamp przenośnych nie zabezpieczonych kloszami i siatkami ochronnymi;

-        nie składować w bezpośrednim sąsiedztwie instalacji i urządzeń palnych materiałów; np. słomy, siana, tkanin lub naczyń z palnymi płynami;

-        nie używać przewodów uszkodzonych, połamanych, bez izolacji itp.

Przy obsłudze silników elektrycznych należy zwracać uwagę na stan przewodów zasilających, wyłączników, bezpieczników oraz uziemienia. Teren w pobliżu miejsca ustawienia silnika oraz na trasie zasilającego przewodu oponowego należy starannie oczyścić z materiałów łatwo zapalnych.

Uruchamiając silnik należy:

-        usunąć znajdujące się na silniku i w jego pobliżu wszystkie zbędne przedmioty, oczyścić silnik z kurzu i wycieków oleju,

-        sprawdzić i w razie potrzeby uzupełnić poziom smaru,

-        sprawdzić, czy śruby, nakrętki i zaciski nie są obluzowane,

-        sprawdzić, czy silnik jest uziemiony,

-        sprawdzić stan bezpieczników.

 POSTĘPOWANIE NA WYPADEK POŻARU URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

Każdy użytkownik powinien znać zasady postępowania w razie powstania pożaru. Znajomość tych zasad jest o tyle ważna, że nieumiejętne postępowanie może spowodować rozszerzanie się ognia, zniszczenie urządzenia, a nawet zagrożenie zdrowia i życia (porażenie prądem).

Przyczyny powstawania i rozprzestrzeniania się pożaru w urządzeniach elektrycznych bywają różne. Najbardziej typowym objawem powstania ognia jest wyczuwalny, specyficzny swąd palącej się izolacji, dymienie, a w końcu pojawienie się płomieni. Innym objawem przy powstaniu zwarć jest raptowne zapalenie się izolacji na stosunkowo dużym odcinku lub objęcie płomieniem całego urządzenia.

Pierwszą i podstawową czynnością jest natychmiastowe wyłączenie urządzenia spod napięcia. Jeżeli jest to już niemożliwe, należy natychmiast wykręcić bezpieczniki lub też otworzyć główny wyłącznik na tablicy rozdzielczej. Następną czynnością jest usunięcie na bezpieczną odległość palnych materiałów znajdujących się w pobliżu ognia.

Jeżeli wyłączenie prądu jest niemożliwe lub okaże się już nieskuteczne, należy przystąpić do gaszenia ognia. Urządzeń elektrycznych będących pod napięciem nie wolno gasić wodą, pianą lub innymi roztworami zawierającymi wodę, ponieważ jest ona dobrym przewodnikiem prądu i może nastąpić porażenie gaszącego. Ponadto mogą powstać wtedy dodatkowe zwarcia, co spowoduje rozszerzenie się pożaru. Urządzenia elektryczne pod napięciem można gasić gaśnicą śniegową (dwutlenkiem węgla), proszkową lub piaskiem.

Przystępując do gaszenia należy też natychmiast powiadomić straż pożarną, a jeśli nie wyłączono urządzeń spod napięcia, trzeba wezwać również pogotowie energetyczne. Do czasu przybycia straży pożarnej należy nie dopuszczać do rozprzestrzeniania się pożaru.